- We brengen de unieke eigenheid van Zonnestraal graag weer tot leven. Het rijke verleden, de cultuurhistorie, de sociale geschiedenis, het landschap en de natuur reiken als vanzelf de bouwstenen aan voor een nieuw gedeeld verhaal waar mensen zich weer mee kunnen verbinden. In het gebiedsplan geven we aan hoe het landgoed weer kan toegroeien naar een herkenbare identiteit.
Natuurlandgoed Zonnestraal is een uniek complex van monumenten in een historische structuur met bijzondere culturele, natuur- en landschaps- en aardkundige elementen. Samen geven ze het landgoed een geheel eigen identiteit.
Meerdere periodes drukten een belangrijke stempel op het geheel. Om te beginnen uiteraard de ontstaansgeschiedenis van het landschap in de IJstijd en de eerste sporen van bewoning en gebruik van het gebied in de prehistorie. Ook de geometrische bosverkaveling uit de periode van de houtproductie en de statige lanen en bosjuwelen uit de periode waarin ook de Pampahoeve werd gebouwd zijn nog te herkennen. Meer recent zijn het bijzondere sanatorium dat Zonnestraal omvormde tot een genezende omgeving en de bunkerwoningen die in de Tweede Wereldoorlog werden toegevoegd.
Een aantal van deze elementen zijn nog goed zichtbaar en deels zelfs gerestaureerd of hersteld, zoals de Pampahoeve. Ook het voormalige sanatorium van de architecten Jan Duiker en Bernard Bijvoet verkeert in perfecte conditie. Na de Tweede Oorlog is een deel van deze waarden verloren gegaan. Nieuwe toevoegingen, zoals gebouwen en wegen, verstoorden bijvoorbeeld historische structuren. De nieuwbouw sloot bovendien niet aan bij de kenmerkende en bijzondere bouwstijlen uit de voorgaande periodes. Een ander probleem is dat de kosten voor renovatie, het onderhoud en de exploitatie van dit soort bijzondere plekken verhoudingsgewijs hoog zijn.
Het gevolg is dat het landgoed een gefragmenteerde en bij vlagen zelfs een afgeleefde indruk maakt, zonder een herkenbare identiteit. Daarom gaan we opnieuw op zoek naar de waarden die Zonnestraal lange tijd tot zo’n geliefde en betekenisvolle plek hebben gemaakt. Welke ideeën en principes lagen daaraan ten grondslag? Welke relatie ligt er met de inzichten in de huidige tijd? Wat is er voor nodig om Zonnestraal weer tevoorschijn te laten komen en op een vanzelfsprekende manier weer in verbinding te brengen met de iedereen die de plek nodig heeft?
Een deel van de oplossing ligt wellicht in de verplaatsing van Zonnehoeve. De organisatie denkt na hoe zij beter kunnen aansluiten bij nieuwe inzichten rondom zorg voor dementerenden en hoe zij een aantal voorzieningen kwalitatief kunnen verbeteren. Vanaf 2028 moet het gebouw bovendien voldoen aan nieuwe energienormen. Het is de vraag of dit allemaal te realiseren is op de huidige locatie. In het gebiedsplan onderzoeken we daarom ook andere mogelijkheden, zoals een andere locatie op Natuurlandgoed Zonnestraal. Het biedt een kans om de bewoners een plek te geven die nog meer kwaliteit in hun leven brengt. Ook is het een moment waarop we kunnen nadenken over het herstellen van een deel van de oorspronkelijke structuur van het landgoed.